Στην Νότια Κρήτη στο σημερινό πανέμορφο ψαροχώρι του Λέντα, το όνομα του οποίου σημαίνει Λέων, Λέοντας, κάποτε άκμασε μια αρχαία πόλη. Η αρχαία Λεβήνα. Η Λεβήνα, η ιερή Λιονταρίνα (όνομα που προέρχεται από την Κρητική αρχαία Δωρική διάλεκτο που φανερώνει ιερότητα πχ “λεβηναίον ιερόν”, “λέβητας” κλπ στα αρχαία κείμενα) σήμερα δεσπόζει κάτω από το χωριουδάκι. Κολώνες από διάφορες εποχές – κλασσικούς, ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους – ξεπροβάλουν ξαφνικά σε απρόσμενα σημεία μέσα στο χωριό ξαφνιάζοντας ευχάριστα τον επισκέπτη. Ο χώρος τον οποίο περιγράφουν γλαφυρά οι αρχαίοι συγγραφείς όπως ο Φιλόστρατος στο έργο “Τα εις τον Τυανέα Απολλώνιον”, ο Παυσανίας στο “Ελλάδος περιήγησις” αλλά και πολλοί άλλοι Έλληνες και Λατίνοι συγγραφείς, κατά την αρχαιότητα αποτελούσε ένα κέντρο θεραπείας για παθήσεις που θεραπεύονταν στο Ασκληπιείο που δεσπόζει στο κέντρο του κόλπου του Λέντα. Το Ασκληπιείο αυτό παρουσιάζει μιά μοναδική πρωτιά για τον αρχαίο κόσμο. Είναι το μοναδικό Ασκληπιείο στο οποίο διασώθηκαν σε επιγραφές δύο πινακίδες στις οποίες δεν περιγράφονταν απλά οι ιάσεις από ασθένειες αλλά και η παρασκευή φαρμάκων, οι οποίες αναλύθηκαν από την ομάδα του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου με προεδρεύοντα τον Δρ. Ανδρέα Μανιό (άρθρο του οποίου με την ανωτέρα ανάλυση μπορείτε να βρείτε στον ιστοχώρο μας).
Στον τόπο αυτό μιά σπουδαία προσωπικότητα που επηρρέασε όλες τις εποχές μετά από αυτόν ήταν η μορφή του Απολλωνίου Τυανέως ο οποίος ιερουργούσε στα ιερά της περιοχής.
Δυστυχώς αυτός ο πλούτος δεν έχει αναδειχτεί από τους επίσημους φορείς της περιοχής οι οποίοι ίσως από άγνοια και παντελή έλλειψη οράματος για την πολιτισμική αξία του τόπου αλλά και μικροσυμφέροντα κλπ παράγοντες που εν έτη 2019 θυμίζουν εποχή δεινοσαύρων.
Ο Λέντας διαθέτει μιά πηγή νερού από τον μοναδικό υδροφόρο ορίζοντά του η οποία αναβλύζει μέσα στο Ασκληπιείο και σήμερα τροφοδοτεί με φρέσκο νεαρό ύδωρ το παλαιό σύστημα υδροδότησης του χωριού. Όμως λόγω παλαιότητας του δικτύου ύδρευσης το νερό δεν είναι πόσιμο. Το δίκτυο που αποτελείται από σκουριασμένες σωλήνες κάνει ακατάλληλο το νερό. Κανείς δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για την ανακατασκευή του δικτύου και το ερώτημα είναι γιατί! Από την μία τα μικροσυμφέροντα – να πουλήσουμε εμφιαλωμένο νερό και από την άλλη η αρχαιολογική υπηρεσία που ταλαιπωρεί αδικαιολόγητα τους κατοίκους με την αιτιολογία της προστασίας του αρχαιολογικού χώρου. Φαίνεται πως η αρχαιολογική υπηρεσία έχει δύο μέτρα και δύο σταθμά. Από την μία ταλαιπωρεί τους κατοίκους αδικαιολόγητα και από την άλλη δίνει άδειες για να χτιστούν ξενοδοχιακές μονάδες πάνω σε αρχαίους ναούς όπως έγινε για παράδειγμα με τον ναό της Θεάς Αθηνάς στο κέντρο του χωριού – κοινό μυστικό της περιοχής.
Ο Λέντας πέρα από τις εκπληκτικές παραλίες και το μαγευτικό του τοπίο μέσα στα Αστερούσια Όρη, προσφέρει έναν παράδεισο για περιπάτους και κολύμπι τριγύρω, διαθέτει μοναδικό μικροκλίμα. Είναι ίσως το πιό ζεστό μέρος στην Ελληνική επικράτεια όλη την διάρκεια του χρόνου. Οι καλλιέργειες έχουν προσαρμοστεί σε αυτές τις συνθήκες. Τα προϊόντα που μπορεί να γευτεί εκεί ο επισκέπτης είναι μοναδικά. Θυμαρίσιο μέλι, λαχανικά την άνοιξη και το φθινόπωρο, αιγοπρόβιο τυρί, φρέσκο ψάρι κλπ πραγματικά δίνουν μιά άλλη διάσταση για τους γευσιγνώστες. Μια μαγεία γαστρονομίας που εκπλήσει ευχάριστα αυτούς που επισκέπτονται την περιοχή για πρώτη φορά.
Ο τουρισμός επίσης της περιοχής είναι μοναδικός. Εκεί σε αυτόν τον τόπο οι επισκέπτες που αισθάνονται την μαγεία της περιοχής και συντονίζονται με τις δονήσεις αυτού του τόπου δύναμης επιστρέφουν κάθε χρόνο σαν να ήταν προσκυνητές σε ένα ατέρμονο ταξίδι του οποίου η επανάληψη χαρίζει δύναμη και αισιοδοξία.
Η ΠΛΑΚΑ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΗ ΣΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΤΟΥ ΛΕΝΤΑ
Σε αυτόν τον τόπο ο μοναδικός Νίκος Καζαντζάκης ερχόταν για να βιώσει τις δυνάμεις αυτές, να επιτρέψει στο πνεύμα του τόπου να οδηγήσει τις σκέψεις του και την γραφή του. Ο Καζαντζάκης ερχόταν εδώ και έγραφε. Υπάρχουν πολλές διηγήσεις κατοίκων ιδίως μεγάλων σε ηλικία που αφηγούντε πολλά περιστατικά για την ζωή του Καζαντζάκη και τις περιπέτειές του στον Λέντα. Κάποια από αυτά τα περιστατικά κατέγραψα και διηγούμαι στο βιβλίο μου ΛΥΚΤΟΣ: ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΛΙΟΝΤΑΡΙΟΥ.
Ο Καζαντζάκης είχε ένα αγαπημένο σπήλαιο πάνω στον βράχο του Λιονταριού, στον Λέντα. Εκεί έγραψε πολλά από τα έργα του. Το σπήλαιο δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο αλλά έχει εκπληκτική θέα τον κόλπο του Λέντα, τον απένατι λόφο που ονομάζεται Ξαμιδομούρι επειδή “ξανοίγει” δηλ κοιτάζει με την μούρη προς την θάλασσα. Από εκεί επίσης βλέπεις στο βάθος του ορίζοντα τον Κόφινα την υψηλότερη κορυφή των Αστερουσίων καθώς και τον βράχο ελέφαντα – έναν βράχο που έχει απομείνει στην θάλασσα όταν η λωρίδα γης που φιλοξενούσε το δεύτερο λιμάνι της Λεβήνος κατέρευσε απο σεισμό και κατακρημνίστηκε στον βυθό του Λιβυκού σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές. Το αρχαίο λιμάνι αυτό καθώς και οι εγκαταστάσεις του, σπίτια, κτήρια κλπ φαίνονται αν κολυμπήσεις προς τα εκεί και όταν η θάλασσα είναι λάδι μπορείς να δεις ακόμα και τα δρομάκια μιας αρχαίας πόλης μέσα στον βυθό. Επίσης τον χειμώνα η θαλασσοταραχή ξεβράζει κομμάτια από τις αρχαίες εγκαταστάσεις στον κόλπο του Λέντα.
Η πληροφορία για το σπήλαιο του Καζαντζάκη δεν είναι γνωστή. Δυστυχώς όσα ντοκυμαντέρ και ταινίες έγιναν για τον Καζαντζάκη παρέληψαν να συμπεριλάβουν αυτό το σπήλαιο που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ζωή και το έργο του Ν. Καζαντζάκη. ‘Ομως ο πολιτιστικός σύλλογος της περιοχής τοποθέτησε μιά αναθηματική πλάκα έξω από το σπήλαιο προς τιμήν του μεγίστου Κρητικού Συγγραφέα και διανοητή. Αν θέλετε να επισκεφτείτε σήμερα το σπήλαιο αυτό, θα το βρείτε πίσω από το ταβερνάκι του Νικήτα. Ρωτήστε στο ταβερνάκι να σας δείξουν το δρομαλάκι. Οι άνθρωποι εκεί είναι πολύ φιλικοί και θα σας εξυπηρετήσουν. Όμως χρειάζεται προσοχή επειδή τα βράχια είναι απότομα καλό είναι να φοράτε υποδήματα περιπάτου. Ο περίπατος εκεί δεν ενδείκνυτε για ανθρώπους με ειδικές ανάγκες ή κινητικά προβλήματα.
ΑΔΡΙΑΝΟΣ ΜΠΕΖΟΥΓΛΩΦ
ΟΙ ΠΗΓΕΣ:
Τη μέρα κουκουβισμένοι σε μια σπηλιά πάνω από τη θάλασσα, κολλημένοι στο βράχο σα στρείδια, διαβάζαμε «Ιλιάδα», την «Ιφιγένεια στην Ταυρίδα» του Γκαίτε, Αισχύλο και Τσέχωφ. Και ξαφνικά ο σύντροφος μου τίναξε το κεφάλι, αναστέναζε βαθιά κι άρχιζε ν’ απαγγέλλει τους αγαπημένους του στίχους:
”O insensate cura dei mortali”
«Ω, ανέμυαλες φροντίδες των ανθρώπων.»
Από το 11ο τραγούδι της «Παράδεισος» του Δάντη.
”O insensate cura…” Ω ανόητε άνθρωπε! Τι γυρεύεις εδώ με μιαν κοπέλα στον ανθό της νιότης, την ώρα που ο κόσμος γκρεμίζεται και φωνάζει βοήθεια;
Από το βιβλίο της ΕΛΕΝΗΣ Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ
Ο ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΟΣ, ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΕ ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΛΕΝΗΣ Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ, ΑΘΗΝΑ 1983
Ο πρώτος γυμνιστής στο Λέντα;
Σελίδα 138
Ύστερα το Λέντα. Μόνοι με τη θάλασσα και τα μερμήγκια. Δυσφορία και χαρές ανάκατες. Έκπληξη ν’ αποκαλύψω κάτω από μια μορφή, αδρά σκαλισμένη σε γέρικο ξύλο ελιάς, έναν αληθινό πρίγκιπα της Κνωσού. Αντίδραση να δεχτώ την τέλεια γύμνια στο βάφτισμά μας στη θάλασσα. Ακόμα μια αντίφαση: Τρομερά ντροπαλός, χρειάστηκε να περιμένω κάμποσα χρόνια, να ζήσω μαζί του σ’ ένα νησί, για να εξηγήσω το φέρσιμό του στο Λέντα. Τις σχέσεις του με τη «ζωοδότρα» πηγή, που απαιτούσε σεβασμό, συγκέντρωση και μοναξιά και καρδιοχτύπι, όπως όταν πηγαίνεις στο πρώτο ερωτικό σου συναπάντημα. Ένα ολότελα δικό της κρυφολείτουργο.
Γράμμα στην Ελένη Σαμίου (Ηράκλειο, Σεπτέμβρης 1924)
….Αν τύχει και ξαφνικά πέθαινα τώρα, θα ‘ρχόταν η θάλασσα του Λέντα στα μάτια μου, ο βράχος μας, τα ζεστά χοχλάδια, οι πυρπολούμενες λεμονιές, το λιγνό Σας λυγερό κορμί, το χείλος Σας το σφιγμένο και λιγομίλητο. Αχ! Γιομάτη θάματα είναι τούτη η γης, η καρδιά μας είναι ένα αχόρταγο φοβερό μυστήριο, που μεταμορφώνει όλη την κόλαση της ζωής σε ιερή μέθη. Θυμάστε τι αγωνία να μετουσιώσουμε σε παράδεισο το Λέντα;…………
Έτσι είστε στην καρδιά μου ενωμένη μ’ ένα αιώνιο στοιχείο, με τη θάλασσα. Ας είναι βλογημένο, Genossin, το Λιβυκό πέλαγο…
Γράμμα στην Ελένη Σαμίου (Ηράκλειο, Φθινόπωρο 1924)
…Μάχουμαι να ζω τη ματαιότητα κάθε προσπάθειας και συνάμα την αιωνιότητα κάθε στιγμής. Ah, Genossin, πόσες λίγες είταν οι ώρες του Λέντα!…….
Genossin, ευχαριστώ το Θεό που υπάρχετε, ευχαριστώ τις 18 του Μάη που Σας είδα και τις ιερές μέρες μας και νύχτες μας στου Λέντα. Ν.
Γράμμα στην Ελένη Σαμίου (Ηράκλειο, 27. 1. 1925)
…Liebe genossin, άραγε θα σας δω όξω από την Ελλάδα; Άραγε θα περπατήσουμε πάλι ποτέ μαζί, όπως στη φριχτήν ακρογιαλιά του Λέντα, και θα κατορθώσουμε, όπως εκεί, να μετουσιώσουμε την κόλαση σε παράδεισο, με την υπομονή, με την επιμονή, με την αγάπη;…
Γράμμα στην Ελένη Σαμίου (Μόσχα, 10. 11. 1925)
…συλλογούμουν το Λουγκάνο, όπου είχα μείνει ένα μήνα κι όλο έβρεχε, συλλογούμουν τις νύχτες του λέντα και τις θείες ρογδιές στην Αμοργό…
Γράμμα στην Ελένη Σαμίου (Μόσχα, 27. 11. 1925)
….Η Αμοργό, ο Λέντας, τα τρία άστρα, η θάλασσα, οι σιγανές κουβέντες, οι βραδινοί περίπατοι, όλα τούτα πως ταράζουν , Θε μου, τα πήλινα τούτα κορμιά και τις αχόρταγες, όλο φλόγα και καπνό ψυχές μας;….
Θυμάστε πως νικήσαμε στου Λέντα τα πάντα;…
Γράμμα στην Ελένη Σαμίου (Ερυθρά Θάλασσα, 6. 3. 1927)
….Μεγάλα κρεμάμενα άστρα, γαλήνη βαθύτατη, ο Ταέμας δίπλα μου γονατιστός έκανε την προσευχή του με την όψη γυρισμένη κατά τη Μέκκα-κι εγώ Σας συλλογίζουμουν έντονα, αρπαχτικά και Σας πεθυμούσα. Θυμήθηκα τις νύχτες μας στο Λέντα….
Από το μυθιστόρημα της Γαλάτειας «Άνθρωποι και υπεράνθρωποι».
Γαλάτεια Καζαντζάκη, 2007, Εκδόσεις Καστανιώτη
Μίλησε κάποιος σε μια στιγμή για το περίφημο ακρογιάλι προς το Λιβυκό πέλαγος. Για τις απερίγραπτες αστροφεγγιές… για την κατάμπλαβη θάλασσα, για την απόλυτη ερημιά και τα κοπάδια τα’ αγριοπερίστερα στις γύρω σπηλιές, για το παλιό Ασκληπιείο, με το ξόανο του Ασκληπιού σκαλισμένο στο ξύλο, το βλέπει ακόμα πλάι στην ιαματική πηγή και τη χαβούζα που λούζουνταν οι άρρωστοι, καμωμένη με μωσαϊκά καλά διατηρημένα. Υπάρχει κι ένα σπιτάκι. Το’ χει κάποιος χωρικός και το νοικιάζει.
Ο Αλέξανδρος ξεκινούσε για ’κεί ευτύς την άλλη μέρα. Είπε στη Δανάη να πάει μαζί… Μα κείνη βαριόταν. Πήγε η Νέλλη. Ο πατέρας του θύμωσε. Τι πράματα είναι τούτα… να φύγει με μια ξένη… να πάει μοναχός του σαν ήθελε…. Και ποια ήτανε αυτή; «Ο τόπος ο δικός μας δεν τα σηκώνει τέτοια γίβεντα…».
Η Δανάη ύστερα από καμιά εικοσαριά μέρες ξεκίνησε να τους βρει. Το ταξίδι ήτανε κοπιαστικό. Έκανε ανυπόφορη ζέστη. Ποτέ της δεν είχε δει τέτοιο κακό. Για να φτάσουνε περνούσανε από λογής μικρά χωριά, φτωχά, μίζερα, βουτηγμένα στη βρόμα και την εγκατάλειψη. Έπειτα αρχίσανε ν’ ανεβαίνουν βουνά και όρη ατέλειωτα και κάτω η κίτρινη λιοφρυμένη γης. Ήταν η θάλασσα η λουλακιά και απίθανη στο βάθος.
Τους βρήκε σε μια μεγάλη σπηλιά δροσερή με τα μαγιό… Ο Αλέξανδρος διάβαζε κι η Νέλλη πλάι του άκουε. Το σπιτάκι έκαιε. Ο ανελέητος αφρικανικός ήλιος το πυρπολούσε… απαράλλαχτα όπως κάμει την επεριγραφή του τοπίου εκείνος ο άνθρωπος. Το ξύλινο ξόανο του Ασκληπιού, η πισίνα με τα μωσαϊκά, το ιαματικό νερό κι οι νύχτες. Θε μου, τι νύχτες ήτανε κείνες. Και να ’ναι τα’ αστέρια χαμηλά και μεγάλα και λαμπερά και κάτω η θάλασσα να φωσφορίζει καθρεπτίζοντας τα… κι ένα κρύο… ψόφος. Να ψένεσαι τη μέρα, να ιδρώνεις σαν αιγινήτικο κανάτι… μα τόσο ώστε να παπουδιάζουν τα χέρια σου… να καταφέρνεις να ζεις μόνο γιατί είσαι διαρκώς στο νερό και τη νύχτα να τουρτουρίζεις. Και οι δυο τους υποδεχτήκανε τη Δανάη με μεγάλες χαρές. Στη σπηλιά ήτανε απόλαυση. Ούτε ιδέα ζέστης. Τα’ ακρογιάλι σε κείνο το σημείο σχημάτιζε μισοφέγγαρο που οι μύτες του τελειώνανε σε πελώρια βράχια. Όπως σε πολλά μέρη σ’ όλο τον κόσμο υπάρχουνε βουνά και βράχια με λογής μορφές, η Δανάη από το σπίτι της έβλεπε ανάγλυφο στη δυτική πλευρά της ακρόπολης ένα καταπληκτικό κεφάλι αντρός κλασικής τέχνης, έτσι κι εδώ. Η δεξιά άκρη του μισοφέγγαρου σχημάτιζε πελώριο λιοντάρι καθούμενο, να βλέπει προς την Αφρική.
Πηγη κειμένων: https://lentas.webs.com/kazantzakis
