ΜΕ ΤΟΝ ΜΙΧΑΗΛ ΗΡΑΚΛΗ ΜΟΥΤΖΟΥΡΙΔΗ
ΜΟΥΣΙΚΗ: ΤΑΚΗΣ ΤΑΦ
ΕΡΕΥΝΑ, ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ, ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΑΔΡΙΑΝΟΣ ΜΠΕΖΟΥΓΛΩΦ
ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ – ΠΕΡΙ ΦΥΣΕΩΣ
«…Καὶ οὕτως, ὦ Γλαύκων, μῦθος ἐσώθη, καὶ οὐκ ἀπώλετο…»
Πλάτων Πολιτεία 621Β
«…καὶ καθάπερ οἱ μαθηματικοὶ τὴν ἶριν ἔμφασιν εἶναι τοῦ ἡλίου
λέγουσι ποικιλλομένην τῇ πρὸς τὸ νέφος ἀναχωρήσει τῆς
ὄψεως,
οὕτως ὁ μῦθος ἐνταῦθα λόγου τινὸς ἔμφασίς ἐστιν
ἀνακλῶντος ἐπ’ ἄλλα τὴν διάνοιαν…»
Πλούταρχος, Περί Ίσιδος και Οσίριδος 359A
Οι μύθοι έχουν αποτελέσει θαυμάσιο θέμα αριστουργημάτων της λογοτεχνίας, της γλυπτικής, της ζωγραφικής, της μουσικής, του θεάτρου και γενικά των καλών τεχνών. Η πολιτιστική τους αξία είναι αναντίρρητη. Αν όμως αντιμετωπίζονται σαν απλά παραμύθια με δράκους και στοιχειά, εξακολουθούν να έχουν αξία; Ή μένουμε σε ένα απλό ηθικό δίδαγμα, που προβάλλει μέσα από μια συναρπαστική πλοκή και περιγραφή, τη μάχη του καλού με το κακό;
Το περιεχόμενο, η δομή τους, ο ρόλος και η ερμηνεία τους συγκροτούν ένα πολυσύνθετο αντικείμενο μελέτης και έρευνας. Η αναζήτηση της λειτουργικής τους σημασίας στην κοινωνία, στην πολιτική, στη φιλοσοφική σκέψη, στην εξέλιξη του ανθρώπου, ξεπερνά τα όρια των εργαλείων του συμβατικού λογικού συνειρμού. Η φράση «…ἀνακλῶντος ἐπ’ ἄλλα την διάνοιαν…» μας προειδοποιεί ότι είναι έργο που απαιτεί εγρήγορση και διορατικότητα.
Αξία του Μύθου και οι αναβαθμοί προσέγγισής του
«…Καὶ οὕτως, ὦ Γλαύκων, μῦθος ἐσώθη, καὶ οὐκ ἀπώλετο, καὶ ἡμᾶς ἂν σώσειεν, ἂν πειθώμεθα αὐτῷ, καὶ τὸν τῆς Λήθης ποταμὸν εὖ διαβησόμεθα…»[Και έτσι Γλαύκωνα, διασώθηκε ο μύθος, και δεν χάθηκε· και μπορεί να σώσει και εμάς, αν τον πιστέψουμε. Τότε και τον ποταμό της Λήθης θα διαβούμε καλά…]
Στο τελευταίο βιβλίο της Πολιτείας, ο Πλάτων περιγράφει τον γνωστό μύθο του Ηρός του Παμφύλου και κλείνοντας το έργο του επικαλείται τη δύναμη σωτηρίας του μύθου. Η έκφραση είναι αρκετά αινιγματική, ιδιαίτερα όταν εκφέρεται από τα χείλη του Σωκράτη, ο οποίος θεωρείται κατά συνθήκην ο κατ’ εξοχήν εκφραστής του ορθού λόγου. Η απήχηση και ο λυτρωτικός ρόλος του μύθου αφορούν, βέβαια, στην ανθρώπινη ψυχή που είναι σε θέση να διαβεί τον χρόνο και να ταξιδέψει με τα φτερά του μύθου.
Μυθολογία είναι μύθος και λόγος. Η λέξη μύθος παράγεται από το μύω, σιωπώ, κλείνω τα μάτια και τα αυτιά και περνάω στον τόπο της σιωπής, των μυστηρίων. Με τον λόγο εκδηλώνεται, φανερώνεται, συλλαμβάνει και προσπαθεί να εκφράσει τί συμβαίνει σε αυτό το μυστικό τοπίο.
Η Μυθολογία ιστιοδρομεί στο μεταίχμιο του Λόγου και της Ειμαρμένης, του υπερβατικού λόγου και του επιμερισμένου συλλογισμού που έχει να αντιμετωπίζει τη ζωή και τις Μοίρες.
Ο μύθος μεταφέρει δονήσεις συγκινητικές, πνευματοψυχικές που οδηγούν σε ανώτερο νου. Η κατανόηση και ερμηνεία των μύθων σημαίνει υπέρβαση του πεπρωμένου των Μοιρών, της μητέρας τους Αδράστειας, υπέρβαση της μη διά- κρισης του αληθούς από το επίπλαστο, του θνητοῦ από το αθάνατο, της δοξασίας από τη γνώση. Πρέπει να διακρίνουμε τί είναι πνευματικό, τί ψυχικό και τί σωματικό. Aυτό λέγεται εύκολα, αλλά η διάγνωση είναι δύσκολη. Γι’ αυτό και πολλοί δεν γνωρίζουν τί είναι η ψυχή και δεν ασχολούνται με αυτήν.
Έτσι παρουσιάσθηκε ο μύθος. Μέσα του περιέχονται αλήθειες που ενυπάρχουν στις δονήσεις της ψυχής. Για να εννοηθεί ο μύθος πρέπει ο μελετητής του να συντονισθεί με τις δονήσεις της ψυχής εκείνων που δημιούργησαν τον μύθο.
