Η Ρέα, αποτελεί την πηγή των μυστηρίων. Είναι η πρώτη διδάξασα τα μυστήρια και την μαντική προς τον Διόνυσο,
«Και η συνετή θεράπαινα Μήτηρ – Ρέα, η οποία διδάσκει την φερώνυμη μυστηριακή τέχνη – παράδοση, τις ορεινές μυστηριακές νυχτερινές τελετές του Διονύσου»,
Νόννος, Διονυσιακὰ, Θ΄, 113-114
η οποία, μάλιστα, μετά την μύησή του, φόρεσε τον οφιοειδή ιμάντα.
«Πρώτη η Μήτηρ σύνηψε (έζωσε) γύρω από το δέρμα (σώμα) ιμάντα (ζώνη) σύμπλοκο (από πλεκτά είδη), όπου υπάρχει ελικοειδής δράκων γύρω από τη ζώνη και στις δύο πλευρές με κυκλικούς δεσμούς»,
Νόννος, Διονυσιακὰ, Θ΄, 129-131.
«…συγχρόνως δε σείων την λυτήν του κόμην, όπως οι τελούντες τις οργιαστικές τελετές της Ρέας και ενθουσιώντες,…»
Λουκιανός, Ἀλέξανδρος ή ψευδομάντις, Α΄, 13
Τότε, φορώντας λαμπρή ενδυμασία και στεφανωμένος, προχωρά μπροστά και λέει: «Άνδρες Αθηναίοι, εμείς οι πρυτάνεις τελέσαμε θυσία στα Γαλάξια για τη Μητέρα των θεών και η θυσία ήταν ευνοϊκή. Εσείς δεχτείτε τους καλούς οιωνούς».
Θεόφραστος, Χαρακτῆρες, ΚΑ΄, «Μικροφιλοτιμίας», 11.
Η διδακτική, αλλά και προστατευτική ιδιότητα της Ρέας:
Έχει υποστηριχθεί πειστικά η σχέση του σχήματος Μεγάλη Μήτηρ / Ερμής και Εκάτη με την καβείρια λατρεία. Εντούτοις έχει διαπιστωθεί, εύστοχα, πως αυτό το σχήμα, ενώ ανασκαφικά απαντά σε διάφορα μέρη, δεν εντοπίσθηκε στην ίδια την Σαμοθράκη.
Αυτό ενισχύει την πιθανότητα μιας κατά τόπο διαφοροποίησης των τιμωμένων καβειρίων θεοτήτων και παραλληλισμών. Ήδη σημειώσαμε το γεγονός πως, όχι αβάσιμα, ερευνητές έχουν προτείνει σε κάποιες περιπτώσεις την ταύτιση της λατρευτικής τριάδος, με την Δήμητρα ως Μεγάλη Μητέρα, και την Περσεφόνη ως δαδούχο.
Κάτι το οποίο είναι πιο κοντά στην δωδωναία και αιακιδική παράδοση της Ολυμπιάδος (χθόνιος Ζευς / Άδης, Δήμητρα, Περσεφόνη, Διόνυσος, Αχελώος / Θόας), επιτείνοντας το θέμα της Αμφίπολης, η οποία, άλλωστε, ελέγχονταν από την Ολυμπιάδα έως το 316 π.Χ.. Ένα σχετικό ανάγλυφο του 4ου αιώνα π.Χ., μας βάζει σε σχετικές υποψίες. Προέρχεται από τον Πειραιά, λιμένα με παρουσία της Εκάτης και έχει εντάξει στο σπηλαιώδη ναΐσκο τον δωδωναίο Αχελώο (Εικ. 6).
Δεχόμενοι, λοιπόν, κυρίως, την Ρέα ή την Δήμητρα ως Μεγάλη Μητέρα, πέρα από μια ενδεχόμενη δωδωναία ή ορφική επίδραση, αναγνωρίζουμε μια κοινή ιδιότητα: την μορφή η οποία εκπόρευσε την διδαχή των μυστηρίων των μεγάλων τελετών, στις οποίες είναι γνωστό πως πρόσβαση είχαν, μόνο, οι μυημένοι.
Μια παράδοση μυστηρίων, λοιπόν, πέρα από την προϋπόθεση της μύησης, μπορούσε να περιλαμβάνει τελετουργικά στοιχεία, όπως ο χορός ή για ορισμένους ιερές τέχνες όπως η μαντική. Μην λησμονούμε πως πέραν της Αμφίπολης του οικιστή και βακχικού προφήτη Ρήσου και του μάντη Πειθαγόρα, και η Σαμοθράκη διέθετε μαντείο.
Η Ρέα, λοιπόν, είναι η πρώτη διδάξασα τα μυστήρια και την μαντική προς τον Διόνυσο, η οποία, μάλιστα, μετά την μύησή του, φόρεσε τον οφιοειδή ιμάντα. Αντίστοιχα η θυγατέρα της Δήμητρα, είναι αυτή η οποία μεταλαμπάδευσε τα μυστήρια προς τους Καβείρους. Αν δεχτούμε μια παράδοση της αρχαιότητας, η οποία την ταύτιζε με την Μητέρα Γαία, τότε ήταν και η πρώτη μάντισσα.
Από τον Δία, πάλι (υπό μορφή δράκοντος) και την Δήμητρα, κατά τον Ορφισμό (με τον Ορφέα να εκτελείται στο Παγγαίο), προήλθε ο Διόνυσος και κάπου εδώ, πρέπει να τονίσουμε σχετικά έναν παράγοντα, ο οποίος δεν έχει προσεχθεί όσο θα έπρεπε: την σχέση της Ολυμπιάδος με τον υιό της.
Ρέα και Δήμητρα, είναι σύμβολα προστασίας θεοπαίδων, ενώ ο Αλέξανδρος είναι διογενής και ως Τημενίδης και ως Αιακίδης. Δια της Ρέας σώθηκε ο Ζευς, και ο Διόνυσος Ζαγρεύς, δια της Δήμητρος επανήλθε έστω και ιδιόμορφα η Περσεφόνη.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΤΤΗΣ
Γεννήθηκε στην Κολωνία της Γερμανίας το 1974 και πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Πτολεμαΐδα.
Ολοκλήρωσε τις πτυχιακές θεολογικές του σπουδές στην Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ και ολοκληρώνει τις μεταπτυχιακές στο ΕΑΠ. Εργάσθηκε για πολλά χρόνια σε μουσειολογικά αντικείμενα, με κύρια έργο την καταγραφή και διαχείριση ιστορικών αρχείων και πολιτιστικών συλλογών και την ξενάγηση. Ειδικεύεται σε θέματα ερμηνευτικής πάνω στην ορθόδοξη θεολογία και μυστηριακής πάνω στην αρχαία ελληνική θεολογία, καθώς και την θεολογική παράδοση των Τημενιδών και Αιακιδών.
Άρθρα του δημοσιεύονται τακτικά, αλλά και έκτακτα στον ημερήσιο τύπο και σε περιοδικές συλλογές, από την δεκαετία του 2000΄.
Δημοσιογραφικά άρθρα επιστημονικού χαρακτήρα του είναι διαθέσιμα στο
http://e-ptolemeos.gr/author/konstantinoskottis/
Εκτεταμένα επιστημονικά άρθρα του είναι διαθέσιμα στο
https://kapodistriako.academia.edu/KonstantinosKottis
